Côn Đảo - Di tích lịch sử và điểm du lịch hấp dẫn

Nhân Kỷ niệm 65 năm Quốc khánh 2/9,
chúng tôi có dịp trở lại thăm Côn Đảo. Từ trên máy bay nhìn xuống thấy
rõ 16 hòn đảo lớn, nhỏ đều phủ kín màu xanh của cây trái, xen lẫn là
những công trình xây dựng hiện đại. Côn Đảo hôm nay đẹp như một bức
tranh lớn.
Sân bay Cỏ Ống nhỏ bé trước đây chỉ dành cho
trực thăng, nay được nâng cấp thành sân bay dân dụng, từ chỗ chỉ tiếp
nhận năm chuyến, đến nay đạt 21 chuyến một tuần.

Hòn Côn Sơn với diện tích 52,1km2, lớn nhất trong số 16
hòn đảo đang góp phần tích cực trong quá trình mở cửa, hội nhập kinh tế
quốc tế, gắn kết chặt chẽ với phát triển của cả vùng phía Nam Tổ quốc.
Nghĩa
trang Hàng Dương đẹp như công viên. Hai bên đường rợp bóng cây dương,
thêm nhiều công trình phụ trợ, có nhiều ghế đá do các cơ quan, đoàn thể,
doanh nghiệp khắp cả nước gửi tặng để khách đến thăm có chỗ ngồi chơi.

Các phần mộ được xây ổn định, có người chăm sóc cẩn thận,
hương khói hàng ngày. Các đoàn khách du lịch trong và ngoài nước đến
Nghĩa trang Hàng Dương không quên thắp hương tưởng nhớ chị Võ Thị Sáu và
các chiến sỹ cách mạng đã hy sinh đang yên nghỉ tại nơi đây.

Mộ chị Võ Thị Sáu được xây bằng đá cẩm thạch, nằm núp
dưới bóng cây dương như thủa nào, hương thơm tỏa ngát. Anh bạn cùng đi
cho biết: “Tất cả người dân ở Côn Đảo đều gọi Võ Thị Sáu bằng Cô Sáu với
lòng thành kính."

Anh bảo: ”Cô Sáu thiêng lắm nên không khi nào trên mộ tắt
hương và thiếu hoa tươi. Mọi người quây quần bên Cô, không chỉ ban
ngày, mà ngay cả ban đêm, cứ đến 12 giờ đêm là lúc vắng vẻ, tôn nghiêm
nhất nhân dân trên đảo lại ra thắp hương cầu xin Cô Sáu phù hộ cho có
sức khỏe, làm ăn gặp nhiều may mắn. Cô Sáu có đủ loại đồ dùng, từ son
phấn, gương lược…đến các tư trang cá nhân khác trên mộ. Ai xin Cô cái gì
cũng được.”

Tôi thấy ở Nghĩa trang Hàng Dương, trên các phần mộ đều
trồng loại cây sống đời (lá bỏng) dùng để làm thuốc. Người ta truyền tai
nhau rằng thắp hương xin cô Sáu một lá cây đem về trồng, từ đốt lá mọc
lên cây mới sẽ gặp may.

Ghi nhớ công ơn của Anh hùng liệt sĩ Võ Thị Sáu và các
chiến sỹ cách mạng đang yên nghỉ tại đây và để Nghĩa trang Hàng Dương
đẹp hơn, huyện đảo đã xây dựng bức phù điêu và tượng Võ Thị Sáu bằng đá
trong quần thể nghĩa trang để du khách có dịp chiêm ngưỡng.

Đồng thời, Nhà tưởng niệm Anh hùng liệt sĩ Võ Thị Sáu
cũng xây mới trong một công viên cùng tên (ngay cuối đường Tôn Đức
Thắng) và gần Nghĩa trang Hàng Dương, mỗi ngày đón hàng trăm khách đến
thăm, tặng quà lưu niệm. Mùa này, những cây cau cảnh trong Vườn hoa Võ
Thị Sáu ra trái chín đỏ rực, tôn thêm vẻ đẹp cho khu nhà vườn, hấp dẫn
du khách đến thăm.

Ấn tượng với du khách là con đường ven biển, nơi ngày
trước là lối đi của những người tù Côn Đảo vác đá xây dựng Cầu Tàu 914,
nay cả tuyến bờ biển này được kè bêtông như bức tường thành vững chắc để
chống sóng biển gây sạt lở, đồng thời đặt nhiều ghế đá cho mọi người
ngồi nghỉ mát ngắm biển.

Dọc theo tuyến kè này là tuyến đường đôi dài nhất, lớn
nhất, đẹp nhất đảo Côn Sơn được đạt tên Tôn Đức Thắng. Vườn hoa tại đây
cũng mang tên Tôn Đức Thắng. Trong vườn hoa đặt các tượng đá “Cột Tự Do
Mới,” “Mẹ Côn Đảo,” “Bất Tử,” “Bất diệt,” “ Bất Khuất,” “Sống Mãi,” “Tự
Do,” “Vươn Cao”… vừa hoàn thành, tạo sự hài hòa, ấn tượng, mang đậm đặc
diểm của Côn Đảo Anh hùng.

Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Côn Đảo nói với tôi:
“Côn Đảo có năm công viên là Tôn Đức Thắng, Võ Thị Sáu, Nguyễn Huệ, Phạm
Văn Đồng và Nguyễn Đức Thuận. Có 33 tượng đặt trong các công viên, mỗi
bức tượng là tấm gương tiêu biểu cho những anh hùng, chiến sỹ cách mạng
trong các thời kỳ ở Côn Đảo - Hòn đảo bất khuất và phát triển. Các điêu
khắc tượng được chọn đều là những người thành danh trong lĩnh vực này
của cả nước."

Trên Côn Đảo còn có giống bàng cổ thụ tồn tai khắp các
đường phố, có cây cả chục người ôm mới kín hết thân, tán lá tốt tươi,
mỗi cây đều được đánh số, treo biển bảo tồn. Mùa trái bàng chín, dơi ăn,
quả rụng, nhân dân trên đảo thu gom, phơi khô, bóc vỏ từng quả để lấy
nhân chế biến thành mứt bàng, hạt bàng rang muối…Hạt bàng trở thành đặc
sản Côn Đảo, khách du lịch ra thăm ai cũng muốn mua mấy hộp làm quà.

Di tích Cầu Tàu 914 là một địa danh lịch sử nổi tiếng ở
Côn Đảo. Bia tưởng niệm dựng ở đầu cầu ghi rõ lịch sử của việc xây dựng
cầu tàu này và cũng là chỗ để mọi người thắp hương tưởng nhớ những người
tù khổ sai đã hy sinh tại đây, là lời nhắc nhở thế hệ mai sau: “Cầu
được khởi công xây dựng năm 1873, kéo dài hàng chục năm và đã được sửa
chữa, mở rộng nhiều lần.Từ khi khởi công cho đến hoàn thành, người tù
nhẩm tính đã có 914 người ngã xuống tại đây. Cầu tàu là nơi chứng kiến
cảnh lao động khổ sai nặng nhọc của nhưng người tù, đồng thời cũng là
nơi chứng kiến những giây phút vinh quang nhất khi đảo được giải phóng.”

Ngày nay, Cầu Tàu 914 vừa là chỗ cho khách tham quan du
lịch, câu cá, vừa là chỗ cho ghe tàu mỗi buổi sớm cập bến cung cấp các
loại hải sản quý từ biển cho các nhà hàng. Nhìn sang phía bên bờ biển là
Bến tàu Du lịch Côn Đảo, có hàng chục tàu lớn chở khách, mỗi năm vận
chuyển hơn 77.000 lượt người ghé thăm Côn Đảo.

Hai nhà giam Phú Sơn và Phước Hải - nơi tra tấn dã man
các người tù - được bảo tồn là dấu ấn của chiến tranh, ẩn bên cạnh khách
sạn Sài Gòn-Côn Đảo cao ngất. Cổng sau của khách sạn này xây đối diện
với cổng trước nhà tù Phú Sơn tạo sự tương phản.

Đảo đã khởi công xây dựng mới Đền thờ và Nhà Bảo tàng Côn
Đảo. Sở Gò và An Sơn miếu được công nhận Di tích văn hóa cấp tỉnh và
được đầu tư tôn tạo.

Trong thời gian ở Côn Đảo, chúng tôi được xuống Bến Đầm.
Khu di tích lịch sử Bến Đầm ghi lại “Cuộc võ trang vượt ngục ngày
12/12/1952 của 198 người tù lao động khổ sai làm đường từ Côn Sơn đi Bến
Đầm, vượt không thành (tuy đã làm chủ tình thế, nhưng do thời tiết
không thuận), 117 người bị địch bắt lại, 81 người hy sinh trên biển.”

Khu di tích lịch sử này xây dựng ngay bên đường, hướng ra
biển, hương thơm nghi ngút, linh thiêng… Nhưng tiếc thay, ngay sát cạnh
khu này lại tồn tại một bãi chưa rác chưa được xử lý, bốc mùi khó chịu,
gây phản cảm đối với khách mỗi khi đến thăm khu di tích này.

Còn Bến Đầm hôm nay là cảng, âu thuyền lớn cho tàu thuyền
đánh cá khắp nơi cập bến buôn bán hải sản, tiếp nhận vật tư cho việc
chuẩn bị ra khơi; đồng thời là nơi tránh bão; Bến Đầm đang hình thành
một khu công nghiệp, không khí làm việc khẩn trương, nhộn nhịp, bộ mặt
khởi sắc.

Chúng tôi cũng không quên thăm Di tích lịch sử Cầu Ma
Thiên Lãnh trên đường vào sâu Vườn Quốc gia Côn Đảo. Bia ghi lại vào năm
1930, thực dân Pháp bắt tù nhân lao động khổ sai, vác đá để xây cầu này
qua núi Chúa. Trong quá trình lao động khổ sai, ăn uống thiếu thốn,
chịu sự đánh đập dã man của cai tù; khí hậu lại khắc nghiệt, địa thế
cheo leo và sự chết chóc tang thương luôn bao trùm nên những người tù
đặt tên cầu này là Ma Thiên Lãnh. Người tù nhẩm tính đã có 356 người tù
ngã xuống tại đây.

Di tích lịch sử này được bảo tồn trong khu Vườn Quốc gia
Côn Đảo, cuối đường là bãi Ong Đụng, vách núi cheo leo. Buổi chiều tà đi
qua nơi đây có thể cảm nhận sự linh thiêng, tĩnh lặng đến nao lòng./.

Nguyễn
Sỹ Thủy